Belangrijk bij winterzwerftochten is goede voorbereiding. Let in de week voorafgaand aan de tocht op de weersvoorspelling. Wordt relatief mild weer voorspeld - het kan hartje winter ook zomaar 15 graden zijn - dan hoef je dus niet je koude uitrusting mee te nemen. Andersom, wordt strenge vorst voorspeld, dan is zaak om bijv. je donzen slaapzak mee te nemen en goede kleding.
In het algemeen is het gebruik van een checklist handig. Veelal denk je het allemaal wel te onthouden wat je mee moet nemen, echter de praktijk is toch vaak dat je wat vergeet. Een checklist bied dan uitkomst om even na te kunnen lopen of je echt alles bij je hebt. Je kunt daarbij onderscheid maken tussen een checklist voor de winter, zomer en bijv. vakantie- (trek- of hutten-) tochten in het hooggebergte. Er zijn er een aantal in omloop, maar je kunt er ook gemakkelijk een voor jezelf opstellen. Houd er overigens ook rekening mee dat het inpakken van je rugzak ook behoorlijk wat tijd kan kosten, je bent er al gauw een uurtje (of twee) ermee bezig.
Een van de belangrijkste zaken wat goed moet zijn, zijn je schoenen. Goed passend, goed onderhouden (gepoetst) en goed waterdicht. Vooral in kwakkelende winteromstandigheiden, natte sneeuw, worden schoenen erg nat, en dan blijkt wie na afloop klaagt over natte sokken. Neem voldoende warme kleding mee. Je wordt door het wandelen vanzelf warm, maar pauzeer je, of voor in de avond en de ochtend, dan heb je een goede wind- en waterdichte jas nodig, een fleece en handschoenen. Voor in de tent heb je natuurlijk een voldoende warme slaapzak nodig, een goede slaapmat en een goede tent met voldoende ventilatiemogelijkheden. Voor alles geldt dat niet persé dure merkprodukten nodig zijn, zolang ze maar functioneel zijn om in de omstandigheden waarin we wandelen en kamperen te kunnen presteren.
Handig is bijv. ook om stokken mee te nemen, en iets waar je in geval van ijzel makkelijker mee kunt lopen bijvoorbeeld van die mini stijgijzertjes of rubberen hoesjes met noppen voor onder je schoenen. Handig is in ieder geval ze mee te nemen in de reis ernaar toe, je kan ter plaatse altijd nog besluiten ze al dan niet mee te nemen. Dit geldt bijv. ook voor sneeuwschoenen.
Kamperen in de winter stelt extra eisen als er geen warme ruimten in de buurt zijn. Je brengt de avond door bij je tent en je hebt dus goede warme kleding nodig. Er wordt gekookt bij de tent, en als de mogelijkheden er voor zijn wordt er een kampvuur gemaakt. Belangrijk is dat je voldoende water hebt voor de avond en ochtend. Het koken kost water, en voor reguliere drankjes voor de avond en ochtend (koffie/thee) heb je ook voldoende nodig. Let bij de keuze van de standplaats op de nabijheid van water (bron, stroom, beek). Bij het maken van een kampvuur wordt uiteraard gekeken naar een plaats met geschikt en voldoende brandhout.
Nog een belangrijk aspect is een deugdelijke kookuitrusting. Onder lage temperaturen kunnen gasbranders minder presteren, daarom worden bij lage wintertemperaturen vaak benzinebranders gebruikt. Echter het omgaan met benzinebranders vergt toch enige ervaring en handigheid. Dit - en ook het gewicht - is de reden dat velen de voorkeur geven voor gasbranders. Een veel voorkomend probleem bij benzinebranders is vervuilde sproeiers, maar ook versleten rubbertjes. Het resultaat kan zijn steekvlammen e.d. Handig is om tijdens een zwerftocht met deelnemers die ruime ervaring hebben met benzinebranders hierover vragen te stellen als jezelf er weinig ervaring mee hebt, zo voorkom je serieuze ongelukken. Een handig tip is bijv. om spriritus te gebruiken om voor te verwarmen, dat stinkt niet en voorkomt roetaanslag.
Sommige prefereren het koken op het kampvuur, hier is ook enige handigheid voor nodig, immers het kampvuur is de bron van warmte voor de avond en koken op het vuur kan de continuïteit van het vuur beperken of stagneren. Belangrijk is dus een goede afstemming onderling wanneer en waar op het vuur gekookt gaat worden. Vaak is dat als het vuur enige tijd brandt zodat het vuur voldoende kracht (kolen) heeft gevormd. Je kan ook met elkaar afspreken dat er met één kampvuurpan gekookt wordt i.p.v. individuele pannetjes. Zo'n kampvuurpan heeft als gauw 3 liter inhoud en is voldoende voor 4-6 personen, en wat is gezelliger dan zo'n eenpotsmaaltijd!
Bij extreme winterse omstandigheden bijv. zeer strenge vorst, of extreme sneeuwval is het zaak voorzorgsmaatregelen te treffen. Zeer strenge vorst laat zich relatief makkelijk voorspellen. Een klare heldere hemel, windstil, een dik pak sneeuw, en krakend geluid als je erop loopt, dan kan je strenge vorst verwachten. Je keuze voor de locatie van je tent is dan van belang. Eerstens is natuurlijk de kwaliteit van je tent belangrijk. Echter een hele goede tent open en bloot in het open veld kan je meer koude bezorgen dan een kwalitatief slechtere tent beschut onder een of meerdere bomen. Dus hier al heel wat te winnen, verder nog is je slaapzak (comfortzone bereik) en je slaapmat (dikte) van belang.
Verder dien je ook rekening te houden met condens in je tent. Dit kun je reguleren door de ventilatieopeningen in je tent al dan niet verder open te ritsen. Houd er natuurlijk rekening mee dat 2 personen meer warmte/ vocht produceren dan een persoon, uiteraard ook gerelateerd aan de grootte van de tent. In het ideale geval heeft iemand 's-morgens bij het opruimen van de tent geen bevroren condens en is het onder de tent net zo wit als de sneeuw ernaast.
Tijdens de wandelingen overdag is de navigatie natuurlijk cruciaal.
Een goede kaart, kompas, gps, en voldoende batterijen zijn onmisbaar.
Vergeet uiteraard ook je hoofdlampje niet voor als het gaat schemeren.
De ervaring leert dat overdag de tijd vliegt en voordat je het in de
gaten hebt al gaat schemeren en jawel dan blijkt dat je nog een aantal
km moet lopen. Handig is sowieso om je planning goed in de gaten te
houden. Lange pauzes zijn wel gezellig maar accepteer dan wel dat je
's-avonds in het donker moet lopen. In het donker lopen is op zich geen
probleem als het terrein niet al te veel eisen stelt. Handig is wel dat
de routebedenker ermee rekening houd dat het laatste stuk relatief
makkelijk is. Het is niet echt handig als je op het laatste stuk nog
over rotspartijen met diepe afgronden moet, ook dat kan zomaar in de
Ardennen of Eifel voorkomen. Mocht het toch zo voorkomen, dan in ieder
geval goede verlichting en goede navigatie van groot belang. Met name de
gps-apparaten doen steeds meer hun intrede, omdat ze gemakkelijk zijn,
je kan er een (gemarkeerde) route in uploaden en de zelf gelopen route
kun je later nog op een wandelsite voor anderen ter beschikking stellen.
Verder heb je voor jezelf nuttige informatie over je loopsnelheid, het
hoogteprofiel en je kan nuttige waypoints maken (om bijv. je geparkeerde
auto terug te vinden...).
Bij extreme sneeuwval blijkt het voordeel
van de gps-apparaten. Immer door de sneeuw worden paden onzichtbaar,
markeringen verdwijnen en dan is de kans om hopeloos verdwaald te raken
in bijv. een Tsjechisch bos reëel aanwezig.
Ten behoeve van sneeuwschoenwandelaars is een paklijst sneeuwschoenwandelen zonder tent beschikbaar: pdf, Word (versie december 2019).
Uiteraard zijn er nog veel meer te vertellen over zwerftochten in de winter, maar er moet nog altijd iets overblijven om te vertellen tijdens een winterzwerftocht. Dus is je nieuwsgierigheid geprikkeld, informeer bij een van de coördinatoren en ga eens mee op zwerftocht. Ook als je (nog) geen volledige uitrusting, kun je gerust mee. Er is altijd wel een mogelijkheid om iets te lenen of bijv bij iemand in de tent te mogen slapen.
In de nieuwsrubriek zijn soms wat foto's te vinden of verwijzing naar beeldmateriaal elders. Een greep:
