Dat landgoed is ten zuiden van Haaksbergen gelegen; we wandelen over het Vloeiweidenpad in het Waterpark. Het familiegoed is ca. 600 hectare groot en kent een afwisseling van bos, landbouw, heide en vennen en rietfilters. De Buurserbeek loopt door het gebied. Het zuidelijke gedeelte van de route gaat door Mallem. Er lopen historische banden tussen landgoed Het Lankheet en Marke Mallem. Het historische centrum van landgoed Lankheet, het Hof te Mallum (ooit een heerlijkheid van duizenden hectares) lag aan de Berkel bij Eibergen.
We starten rond 10 u bij Camping Bergsehaak en lopen (met de klok mee) na enkele kilometers onderlangs bij een waterbergings-ven, Ommetje-het-Molenpad naar de Morsinkhofweg. Later komen we uit bij de Buurserbeek en lopen we geleidelijk aan het gebied van Het Buurserzand in. Het Buurserzand is niet zomaar een droog heidegebied zoals de naam misschien doet vermoeden. De naam is ooit ontstaan doordat er vroeger intensief kuddes schapen graasden, waardoor er kale zandbodems ontstonden. De begrazing door de kuddes zorgde voor een optimale conditie van de hei en de voedselrijke, bovenste laag werd doorlopend verwijderd. Jonge scheuten werden opgegeten, voordat ze de kans kregen om groot te worden. Op den duur verdween door té intensieve begrazing de heide op sommige plekken en daardoor ontwikkelden zich zandverstuivingen. De hoogteverschillen die daardoor zijn ontstaan, tref je hier in het Buurserzand dan ook veelvuldig aan. Zoals wel vaker in arme stuifzanden en heidegebieden, komt de jeneverbesstruik hier veelvuldig voor. Wat hier direct opvalt is de schoonheid van het landschap hier. Het natuurgebied bestaat uit dop- en struikheide, afgewisseld met bos, akkers, stuifzandheuvels, vennetjes en plassen, zoals de Steenhaarplassen, het Buursermeertje (waar we allebei langs zullen komen) en het Rietschot, een voormalig landbouwgebied, dat omgevormd is door herstelwerkzaamheden tot dit mooie, open natuurgebied. Het natte en moerassige bosgebied De Steenhaar kun je doorkruisen door de aangelegde diverse vlonderpaden.
Na ca. 10 km komen we aan bij onze eerste koffiestop, bezoekerscentrum De Wakel (is Twents voor jeneverbes). We kunnen ook nog 2 km doorlopen naar Rustpunt Buurserzand, wat te vinden is bij de Buurserbeek en het iets verderop gelegen Buursermeertje, waar wij daarna ook langs zullen komen. Enkele kilometers daarna komen we in het Haaksbergerveen.
Het Haaksbergerveen is een deelgebied in het Buurserzand & Haaksbergerveen. Het is een hoogveenachtig natuurgebied van circa 500 hectare in het grensgebied van de Nederlandse provincie Overijssel en Duitsland. Het Haaksbergerveen bestaat voor een groot deel uit een deels vergraven hoogveengebied. Het ontstaan daarvan werd bevorderd doordat onder dit gebied op zo'n 4 tot 7 meter diepte een schotelvormige en voor water slecht doorlaatbare keileemlaag ligt. Daardoor wordt het water hier goed vastgehouden. In het Haaksbergerveen treft men een typische hoogveenvegetatie aan met soorten als eenjarig wollegras, zonnedauw en klokjesgentiaan. Daarnaast zijn er fraaie overgangen naar een basenrijk leemlandschap. Trekvogels, die hier veel voorkomen, zijn zeldzame kraanvogel en de grauwe gans. Bijzondere wintergasten zijn de Klapekster en de Blauwe Kiekendief.
Het Haaksbergerveen is samen met het Buurserzand aangewezen als Habitatrichtlijngebied en maakt zodoende deel uit van het Europese natuurnetwerk Natura 2000 onder de naam Buurserzand & Haaksbergerveen. Dit beschermde gebied meet in totaal een oppervlakte van 1249 ha.
Na het Haaksbergerveen vervolgen wij onze weg via de Krakeelsweg en Watermolenweg, waar ook het Restaurant Bij de Watermölle te vinden is. Voorstel is om hier nog even te stoppen, voordat wij doorlopen naar de camping om onze tent op te zetten en door te gaan naar het Restaurant De Jordaan bij de camping, voor ons avondeten. We kunnen hier (als binnenruimte van de camping) blijven zitten tot 22 u/sluitingstijd.
Ook vandaag lopen we vanaf de camping (vanaf 9-9.15 u), eveneens met de klok mee, over het Landgoed Het Lankheet en het interessante Waterpark. Landgoed het Lankheet is een verwevingsgebied met niet alleen zijn rijke historie, maar ook actuele toekomst van bos, natuur en landbouw: Oude essen, boerenerven, heide, hoogveen en historische bossen en hooilanden zijn er niet zozeer alleen een overblijfsel van het verleden, maar geven met hun eigentijdse functies een blik op het landschap van de toekomst. De klimaatuitdaging vraagt namelijk om een divers, dynamisch landschap waar functies die in de afgelopen eeuw in Nederland radicaal gescheiden waren, elkaar weer gaan versterken. Water is daarbij een sleutel- en verbindend element, dat het vroeger geweest is, maar nu met actuele klimaatfuncties. Historisch landschap is er zodanig gereconstrueerd en heringericht dat er water wordt vastgehouden, gezuiverd en fijnmazig verdeeld. Zo kunnen droge periodes worden ‘doorstaan’ en wordt de invloed van stikstof beperkt. Tegelijkertijd is er voldoende opvangcapaciteit gecreëerd waardoor in periodes van hevige neerslag en piekafvoer, water effectief kan worden geborgen en langzaam afgevoerd. Het bevloeien wordt ingezet om droogte te bestrijden, bloemrijk hooiland te herstellen en het bodemleven te stimuleren. Op de jongste vloeiweiden uit de 19e eeuw zijn rietfilters aangelegd die het beekwater zuiveren, waarmee broekbossen worden versterkt en beekbegeleidende natuur wordt ontwikkeld. Het beekdal van de hoofdstroom, de Buurserbeek, is ingericht als bergings- en overstromingsgebied, zodat in tijden van veel neerslag water kan worden vastgehouden. De bossen worden op een natuurlijke manier verjongd en gemengd met boomsoorten die voorbereid zijn op veranderende temperaturen. Kortom samengevat: met een moderne inzet op historische functies en traditionele praktijken wordt gewerkt aan een toekomstig klimaatrobuust landschap.
Vanaf de camping lopen we dan eerst naar TOP Haaksbergen en steken daar de Buurserbeek over om in het Waterpark van Landgoed Het Lankheet te komen en over een eerste gedeelte van het Vloeiweidenpad te gaan lopen. Als eerste komen we het Keppelkanaaltje en Vloeigoot tegen, in de zeventiende eeuw gegraven in opdracht van baron Georgh van Keppel. Hij deed dit nadat de stad Deventer tegen de zin van de baron een bypass van de Buurserbeek, een zogenoemde omvloed, bij de Oostendorper watermolen had laten graven. Zo konden schepen vanuit Deventer de Buurserbeek verder opvaren richting het Duitse Ahaus. Iets verderop komen we langs het Veldwerkcentrum, waar je evt. wat meer info kunt krijgen over het vloeiweiden-systeem in het Waterpark. Daarna komen we bij de Kidneypools met de stapstenen, eindigend in een kleine onderdoorgang. Het symboliseert evenwicht in het landschap als twee niervormige poeltjes, die als yin en yang figuren in elkaar grijpen: symbolen voor zuivering, maar ook van evenwichtige verhoudingen. De vergelijking tussen lichaam en landschap, bloedsomloop en waterloop en de noodzaak van zuivering, inspireerden de Schotse kunstenaar Jim Buchanan. Tevens is het kunstwerk een plek van meditatie en bezinning. Na het tunneltje komen we in het Klimaatbos, waar bomen uit Midden Europa zijn aangeplant. Als we nog wat doorlopen kunnen we via het Pieter Vereijckenpad (de technisch ontwerper van het Waterpark) en een trap bij de Belvedère, het uitzichtspunt, waar je een goed overzicht hebt over het vijf hectare grote Waterpark met rietvelden. Uit onderzoek van de Universiteit Wageningen blijkt, dat het riet het grootste deel van het fosfaat en stikstof in het water verwijdert.
Na dit gedeeltelijk lopen van het Vloeiweidenpad verlaten we het Waterpark om onze route te vervolgen door een afwisselend coulissenlandschap naar het riviertje de Berkel, waar we afbuigen over een mooi dijkpad met wijds uitzicht, naar de TOP Mallumsche Molen met daarnaast Het Muldershuis, onze eerste en enige koffie-/lunchstop voor vandaag. We kunnen ook nog kiezen voor het iets verderop gelegen Restaurant/Hotel De Kastanjefabriek.
De Mallumsche Molen is een onderslag watermolen aan de Berkel in de buurtschap Mallem, vlakbij Eibergen. De vroegste vermelding van deze watermolen stamt uit 1424. De molen maakte deel uit van het Hof te Mallem, een leengoed van de Heer van Borculo. De molen was een dwang- of banmolen, wat betekent dat de boeren uit de omgeving verplicht waren daar hun graan te laten malen. Dit verzekerde de heer van inkomsten. Verschillende families hebben het leengoed bewoond en voerden dus ook het beheer over de molen. Nadat de Havezate Mallum rond 1750 werd gesloopt, werd het Muldershuis, de naastgelegen kleine boerderij van de molenaar (Nedersaksisch: mulder), voorzien van een luxe dwarshuis. Zodoende kon de Heer van Mallum toch nog onder comfortabele omstandigheden in Mallum verblijven. De Hof werd toen al niet meer permanent bewoond, maar gebruikt voor de jacht en doorreis. Het Muldershuis was ook een pleisterplaats met schipperscafé voor de schippers van Berkelzompen, welke moesten wachten op het schutten van hun schepen. In 1895 kwam het molencomplex in het bezit van het Waterschap van de Berkel.
We vervolgen onze weg door een afwisselend Twents landschap. Geleidelijk aan komen we weer via het Hoonesbosch en Assinkbos (ook onderdeel van) Landgoed Het Lankheet op het 2e gedeelte van de Voeiweiden-route door het Waterpark bij de broekbossen waar de Elzen gedurende een groot deel van het jaar in het water staan. Alleen in de zomer droogt de bovengrond licht uit. De aanwezigheid van bramen en brandnetels wijst wel op de te droge omstandigheden waar het bos tot voor kort mee te maken had. We komen nog een aantal bijzonderheden tegen eindigend met een weer meanderende Buurserbeek en de Vloeiweide van Gerrit Jan van Heek Sr. We zien hier namelijk geen middeleeuwse, maar de reconstructie van een vloeiweide uit het eind van de negentiende eeuw. De toenmalige eigenaar Gerrit Jan van Heek Sr. liet op Het Lankheet vloeiweiden aanleggen volgens de nieuwste technieken van die tijd. Met een uitgekiend systeem van sloten en greppels voor de aan- en afvoer van het water ontstond een sawa-achtige structuur met hoge en lage vloeivakken. Deze techniek waarbij zowel oppervlaktewater als ook het afvalwater van de stad werd gebruikt voor de bemesting, bleef maar kort bestaan. Na de Eerste Wereldoorlog werd kunstmest zo goedkoop, dat dit systeem verdween. Leuk is nog om te vermelden, dat in 2020 de vloeiweiden op Het Landgoed Lankheet (samen met de vloeiweiden Pelterheggen bij Bergeijk) de status van immaterieel erfgoed gekregen hebben en dat deze eeuwenoude techniek nu als inspiratie voor het vasthouden van water dient.
Met nog een kleine 3 km te gaan, zullen we weer terug zijn bij Camping Bergsehaak, waar we in het restaurant met een biertje dit mooie weekend af kunnen sluiten of misschien er nog gaan eten, voordat we op huis aan gaan.
Ga je voor het eerst mee? Lees dan dit. Zoals al onze activiteiten: onder corona-voorbehoud.
Initiatiefneemster voor aanmelden en inlichtingen: Loes
